⇒ Και αυτή μας η ανάρτηση είναι συνέχεια στα περί διαλεκτικής και μαιευτικής. Το μόνο που εδώ προβάλλεται μία εντελώς διαφορετική άποψη για τη μέθοδο του Σωκράτη. Εν ολίγοις, ο Γάλλος φιλόσοφος Ζακ Ρανσιέρ ούτε λίγο ούτε πολύ τη χαρακτηρίζει ως «μία τελειοποιημένη μορφή αποβλάκωσης» σε σχέση με τη μέθοδο του Ζοσέφ Ζακοτό, ενός εξόριστου Γάλλου διανοούμενου που βρέθηκε στο Λουβέν το 1818 και κατάφερε με μία δίγλωσση μετάφραση ενός κειμένου και χωρίς να γνωρίζει Φλαμανδικά να διδάξει στα Γαλλικά Φλαμανδούς μαθητές που δεν γνώριζαν Γαλλικά! Μέσω παρατήρησης, σύγκρισης, συνδυασμών κ.λπ στο τέλος οι μαθητές του Ζακοτό όχι μόνο έμαθαν Γαλλικά αλλά και αναβάθμισαν τη σκέψη τους κιόλας. Έτσι συμπέρανε, ως αδαής δάσκαλος, ότι για την πνευματική χειραφέτηση δεν χρειάζεται γνώση άλλα η προϋπόθεση της ισότητας. Νομίζω ότι με αυτό δεν θα διαφωνούσε ούτε ο ίδιος ο Σωκράτης. Είμαι σίγουρος ακόμα ότι εάν βρισκόταν σε μια διαλεκτική αντιπαράθεση με τον Ρανσιέρ θα τον ευχαριστούσε κιόλας που κατά κάποιο τρόπο επιβεβαιώνει το «εν οίδα ότι ουδέν οίδα». Έτσι, η φιλοσοφία η ίδια ως η πηγή της αμφιβολίας και της αμφισβήτησης των αυθεντιών, προκαλεί τον καθένα σε έναν αγώνα αντί-θεσης:
“O δάσκαλος και ο Σωκράτης
Πράγματι, αυτές είναι οι δύο βασικές ενέργειες του δασκάλου: κάνει ερωτήσεις, ρυθμίζει την ομιλία, δηλαδή την έκφραση της νοημοσύνης, που είχε αγνοηθεί ή είχε εγκαταλειφθεί. Επιβεβαιώνει ότι η διεργασία που κάνει η νοημοσύνη γίνεται με προσοχή, ότι τα λόγια δεν λένε ό,τι να ‘ναι προκειμένου να γλιτώσουν από τον καταναγκασμό. Θα λέγαμε ότι γι’ αυτόν το λόγο χρειάζεται ένας δάσκαλος επιδέξιος ή σοφός; Αντίθετα, η γνώση του σοφού δασκάλου τον καθιστά τέτοιον που είναι πολύ δύσκολο να μην τον ενδιαφέρει αρκετά η μέθοδος. Γνωρίζει την απάντηση, και οι ερωτήσεις του οδηγούν το μαθητή σε αυτήν, με φυσικό τρόπο. Είναι το μυστικό των καλών δασκάλων: με τις ερωτήσεις τους καθοδηγούν διακριτικά τη νοημοσύνη του μαθητή – πολύ διακριτικά, για να την κάνουν να δουλέψει, αλλά όχι σε σημείο να τον αφήσουν μόνο μαζί της. Κάθε δάσκαλος που εξηγεί κρύβει μέσα του έναν Σωκράτη. Και πρέπει, πολύ σωστά, να δει σε τι η μέθοδος Ζακοτό – δηλαδή μέθοδος του μαθητή- διαφέρει ριζικά από τη μέθοδο του σωκρατικού δασκάλου. Ο Σωκράτης, με τις ερωτήσεις του, οδηγεί το σκλάβο του Μένωνα στην αναγνώριση μαθηματικών αληθειών που βρίσκονται εντός του. Εκεί βρίσκεσαι ίσως ο δρόμος της γνώσης, αλλά σε καμία περίπτωση εκείνος της χειραφέτησης. Αντίθετα, ο Σωκράτης πρέπει να πάρει το σκλάβο από το χέρι για να μπορέσει εκείνος να ανακαλύψει αυτό που βρίσκεται μέσα του. Η απόδειξη της γνώσης του είναι όση κι εκείνη της αδυναμίας του: δεν θα προχωρήσει ποτέ μόνος, κι εξάλλου κανείς δεν θα του ζητήσει να προχωρήσει, αν όχι για να διαφημίσει το μάθημα του δασκάλου του. Ο Σωκράτης, σε αυτή την περίπτωση, ρωτάει ένα σκλάβο που προορίζεται να παραμείνει σκλάβος.
Η φιλοσοφία του Σωκράτη είναι επομένως μια τελειοποιημένη μορφή αποβλάκωσης. Όπως κάθε σοφός δάσκαλος, ο Σωκράτης κάνει ερωτήσεις για να εκπαιδεύσει. Διότι, όποιος θέλει να χειραφετήσει έναν άνθρωπο, πρέπει να του θέτει ερωτήσεις όπως αυτές που κάνουν οι απλοί άνθρωποι, και όχι οι σοφοί, για να μορφωθούν, και όχι για να μορφώσουν. Κι αυτό ο αδαής δάσκαλος θα το κάνει μόνος του – εκείνος που, πραγματικά, δεν γνωρίζει τίποτα περισσότερο από το μαθητή, που ποτέ πριν δεν έκανε το ταξίδι.”
[Ζακ Ρανσιέρ, Ο αδαής δάσκαλος· πέντε μαθήματα πνευματικής χειραφέτησης, μτφρ. Δάφνη Μπουνάνου, εκδόσεις Νήσος 2008, σ.30]
