⇒ Οι λεγόμενες μεταρρυθμίσεις έχουν στοιχειώσει κατά τα φαινόμενα το συλλογικό μας υποσυνείδητο. Όλο πάμε και όλο ερχόμαστε, σε ένα διαρκές «λύκε λύκε είσαι εδώ;». Το τι κτίζεται και το τι κατεδαφίζεται (κατά την προσφιλή έκφραση των προστατών των λαού) θα φανεί ούτως ή άλλως. Πάντως, για να κατεδαφίσεις πρέπει πρώτα να παραδέχεσαι (λαθραία, έστω και με ανειλικρινή δυσφορία) ότι έχεις βρει και κάτι κτισμένο. Οι λαοπλάνοι καλά κρατούν. Κατά τον Ανδρέα Λασκαράτο οι πραγματικές μεταρρύθμισες – έτσι τις λέει ο ίδιος σε ένα γλωσσικά ιδιάζον κείμενό του μιας άλλης αλλά πάντα επίκαιρης για εμάς εποχής του 19ου αιώνα – θα έχουν επιτυχία μόνο αν ξεκινήσουμε από τον εαυτό μας. Διαφορετικά, όπως λέει, τα φύλλα των εφημεριδογράφων θα είναι τα φουσούνια των διαόλων που θα φυσούν τη φωτιά μας! Απολαύστε τον (διατηρήθηκε η ορθογραφία του κειμένου):
“Ας αφήσωμε κάθε άλλη ανίκανη, ή σφαλερή προσπάθεια, και ας αποφασίσωμε να μεταρρυθμίσωμ΄ εμείς τον τόπο μας, αναγεννόντας καθένας τον εαυτό του. Η κατάστασή μας η τωρινή, συμφωνούμε πως είναι ανυπόφερτη. ν΄ απαρατήσωμε λοιπόν τα παρόντα, και να θεμελιώσωμε την κοινωνία σε νέες βάσες. Ας παρουσιασθή ο καθένας μας εις τον καθρέφτη της Συνείδησης, και ο καθρέφτης εκείνος θέλει μας δείξη την ιατρεία. Ας πάψη η αδικία κάθε είδους, και ας κάμωμε θρησκεία μας την ηθικήν του Ευαγγελίου.
Σαν κάμωμε τούτη τη ριζική μεταρρύθμιση στην ψυχή μας, τότες παύουν ευθύς τα δεινά μας. Τότες η υποθεμένες τυραννίες της Κυβέρνησης γένουνται άφαντες. Τότες ξανάρχεται ανάμεσό μας η ευδαιμονία. Έως ότου δεν αποφαζίζουμε να είμαστε τίμιοι, η φωνές μας για μεταρρύθμισες, δεν θέλει είναι παρά η ανωφέλευτες φωνές των κολασμένωνε και τα φύλλα των εφημεριδογράφων θέλ΄ είναι τα φουσούνια του διαόλωνε που θα φυσούν΄ τη φωτιά μας.”
[Ανδρέας Λασκαράτος, Λαός και λαοπλάνοι, β΄ έκδοση, Εκδόσεις ροές, Αθήνα 2009, σσ. 29-30]
